CHRYPKA - PRZYCZYNY, LECZENIE.
JAK SOBIE Z NIĄ RADZIĆ?
Chrypka to jeden z podstawowych objawów grypy czy przeziębienia. Jednak jej podłożem mogą być nie tylko infekcje wirusowe. Obwiniać za nią można również długotrwałe nadwyrężanie głosu, alergię lub choroby i uszkodzenia krtani. Bez względu na przyczynę chrypka jest dolegliwością niezwykle problematyczną i uciążliwą. To, dlatego warto od razu rozpocząć jej leczenie. W kuracjach na chrypkę można zastosować zarówno domowe sposoby, jak i farmaceutyki. Zobacz, jak poradzić sobie z chrypką?
Co to jest chrypka?
Mianem chrypki określa się nieprawidłowe drganie strun głosowych, które połączone są z turbulentnym przepływem powietrza w okolicy głośni. Objawami chrypki jest zmiana barwy głosu. Staje się on szorstki i matowy. Przy chrypce odczuwa się też suchość jamy ustnej. Medycyna wyróżnia dwa typy chrypki, czyli:
- długotrwała chrypka – utrzymująca się chrypka jest wynikiem długotrwałego nadwyrężenia aparatu głosowego; najczęściej cierpią na nią nauczyciele, a także przedstawiciele innych zawodów, w których dużo i często trzeba mówić; skutkiem długotrwałej chrypki mogą być przerostowe lub zanikowe zmiany w strukturach głosowych;
- krótkotrwała chrypka – jest to dolegliwość, która występuje bardzo często; wiele osób z chrypką boryka się nawet kilka razy w roku; jej przyczyn może być bardzo dużo; wynikać może ona z nadwyrężenia strun głosowych, zaczerpnięcia zimnego powietrza lub choroby przeziębieniowej; chrypka nie jest powodem do niepokoju; znakiem, że coś jest nie tak, jest fakt, że utrzymuje się ona długo – minimum przez 4 tygodnie; długotrwała chrypka wymaga konsultacji ze specjalistą i często rozpoczęcia leczenia.
Chrypka - przyczyny
Jako najczęstszą przyczynę chrypki wskazuje się ostre zapalenie krtani oraz zapalenie strun głosowych. Jest to konsekwencją nadmiernej eksploatacji strun głosowych. Inną powszechną przyczyną chrypki jest infekcja wirusowa. Objaw ten często towarzyszy zakażeniu dróg oddechowych o podłożu wirusowym – rzadziej chrypka występuje przy infekcjach bakteryjnych. Wskazuje się też, że wystąpienie chrypki może być spowodowane porami dnia. Wielu pacjentów skarży się, że pojawia się ona u nich rano lub wieczorem. Chrypka z rana wywołana jest najczęściej paleniem papierosów lub ich odstawieniem, spożyciem dużej ilości alkoholu dnia poprzedniego, zażyciem niektórych leków lub zrobieniem inhalacji. U dzieci może być wynikiem długiego krzyku lub płaczu, natomiast u dorosłych efektem przebywania w klimatyzowanych i suchych pomieszczeniach.
Chrypka - przyczyny chorobowe
Chrypka wynikać może również z różnych chorób. Takie podłoże podejrzewa się zazwyczaj, jeśli utrzymuje się ona dłużej niż przez 4 tygodnie. Jako chorobowe przyczyny chrypki wskazuje się:
- łagodne guzki strun głosowych, torbiele lub polipy,
- porażenie strun głosowych,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- alergie,
- wdychanie drażniących drogi oddechowe substancji,
- palenie,
- problemy z tarczycą,
- mechaniczny uraz krtani / strun głosowych,
- stany neurologiczne (takie jak choroba Parkinsona i udary),
- rak krtani.
Refluks chrypka
Chrypka po jedzeniu jest jednym z objawów refluksu, czyli choroby refluksowej żołądka. Jej pojawienie się jest wynikiem tego, że błony śluzowe przełyku zarzucane są kwaśną treścią żołądka. Przyczynia się to do obrzęku brzegów fałd głosowych i tylnej części krtani. Jeśli chrypka występuje przy refluksie, to razem z nią pojawia się ból i pieczenie w krtani, a także uczucie jakby miało się w gardle ciało obce. Chrypka po jedzeniu wymaga leczenia choroby podstawowej, czyli refluksu. Z takim objawem najlepiej zgłosić się do lekarza-gastrologa.
Chrypka alergiczna
Częsta chrypka może być też wynikiem alergii. Jeśli to właśnie uczulenia i alergie ją wywołują, to towarzyszy jej świszczący oddech, duszności i załamywanie się głosu. Chrypka alergiczna wywoływana jest przede wszystkim przez kontakt z alergenem. Aby złagodzić jej objawy, nie wystarczy stosowanie domowych sposobów, konieczne jest zastosowanie leków antyhistaminowych. Dobre rezultaty przynosi też sięgnięcie po kisiel z siemienia lnianego oraz zakup nawilżacza powietrza. W przypadku podejrzenia u siebie chrypki alergicznej najlepiej udać się do alergologa.
Chrypka - leczenie
Na chrypkę i suchość w gardle można zastosować domowe sposoby. Zazwyczaj są one skuteczne i pozwalają pozbyć się tego objawu dość szybko. Trzeba jednak zaznaczyć, że jeśli tak się nie stanie, to konieczna będzie wizyta u lekarza. Skłonić do niej powinna chrypka długotrwała – utrzymująca się przez ponad 3-4 tygodnie. Konsultację warto też odbyć, jeśli chrypka często nawraca.
Doraźną pomocą w przypadku chrypki i suchości w gardle będzie:
- maksymalne ograniczenie używania głosu, należy pozwolić strunom głosowym na regenerację, czyli mało mówić, nie mówić zbyt głośno,
- unikanie toksycznych oparów i wyziewów,
- przejściowe zaprzestanie przyjmowania zimnych płynów,
- nawilżanie pomieszczeń, aby zapobiec wysuszaniu błon śluzowych układu oddechowego,
- zrezygnowanie z palenia papierosów i abstynencji (unikanie wszelkich rodzajów alkoholu),
- zastosowanie inhalacji parą wodną lub naparem olejków eterycznych, rumianku lub szałwii,
- ocieplenie szyi,
- nawilżanie gardła siemieniem lnianym, które łagodzi podrażnienia błony śluzowej i stan zapalny gardła,
- płukanie 3-5 razy dziennie jamy ustnej i gardła naparem z szałwii albo rumianku,
- płukanie gardła roztworem soli kuchennej, który ma właściwości bakteriobójcze, a dodatkowo zwalcza współistniejące infekcje,
- zażywanie środków napotnych i przeciwprzeziębieniowych,
- stosowanie preparatów bez recepty na chrypkę, np. z dodatkiem porostu islandzkiego; nawilżają one struny głosowe i gardło, ale również poprawiają komfort mówienia,
- picie dużej ilości płynów, które nie tylko zapobiegają odwodnieniu, ale również nawilżają błonę śluzową gardła.
Chrypka - leki
Utrzymująca się chrypka zazwyczaj wynika z choroby. W tym wypadku domowe sposoby zazwyczaj nie pomogą i konieczne jest rozpoczęcie leczenia. To, jak będzie ono wyglądać, zależy od przyczyn nawracającej chrypki. Leczenie przyczynowe jest najlepszą eliminacją tego problemu.
W przypadku, gdy chrypka wywołana jest infekcją górnych dróg oddechowych i nie mija samoistnie, to warto sięgnąć po środki tłumiące kaszel oraz nawilżające gardło. Zalecany jest też odpoczynek głosu, co pozwala uniknąć podrażnień i obrażeń strun głosowych. W przypadku zaawansowanej choroby górnych dróg oddechowych konieczne jest zażywanie antybiotyków. Przepisywane są one m.in. przy ostrym zapaleniu krtani lub infekcji bakteryjnych.
Jeśli nawracająca chrypka jest efektem refluksu, to konieczne jest sięgnięcie po leki na zgagę. Przy chrypce alergicznej zastosowanie mają natomiast farmaceutyki antyhistaminowe. W niektórych przypadkach może być konieczna operacja (np. przy łagodnych guzkach lub polipach, urazach krtani lub strun głosowych oraz raka krtani).
Lek. Michał Dąbrowski
Źródła:
P. Rutter, pod red. J. Pluta, Opieka farmaceutyczna: objawy, rozpoznawanie i leczenie, Wrocław 2018.
Milart, A. Wachnicka Bąk, M. Placzyńska, A. Jung, Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, “Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2012.
E. Jeżewska, W. Kukwa, A. Ścińska, A. Kukwa, Stany zapalne błony śluzowej nosa i gardła u dzieci i dorosłych – strategia leczenia, “Przewodnik Lekarza”, 2006.